Corona
Is Corona werkelijk zo rampzalig als men ons doet geloven ?
Covid-19â: ongekend Corona-killervirus of vooral ongekende paniek?
Bron: Stefan Noordhoek
De wereld is al enige maanden in de ban van het Corona âkiller-virusâ. En de paniek lijkt nog steeds groot. De emotionele beelden staan nog op ons netvlies. Mensen die uit hun huizen werden gesleurd. Zieken, doden, overvolle ziekenhuizen, legerautoâs met doodskisten. En daarna: de âlockdown-strategieâ in veel westerse landen, met waarschijnlijk zeer verstrekkende consequenties voor de socio-economische situatie in de hele wereld. Mensen maken zich zorgen en vragen zich af of ze moeten wennen aan een nieuw soort samenleving. Met nieuwe regels. Nieuwe (minder) vrijheden.
Mensen zijn gestorven. Mensen werden ernstig ziek. Mensen zijn in paniek. De lens van de wereld zoomt in op menselijk leed dat soms even heel dichtbij lijkt te komen. Leed dat wellicht altijd onderdeel uitmaakt van het leven maar dat nu opeens een nieuwe naam krijgt: âCoronaâ.
Nu de paniek en hectiek vanuit Azië, via het Midden-Oosten, via Europa nu westwaarts naar Noord- en Zuid-Amerika wegtrekt, ontstaat in Europa langzamerhand een beeld aan de hand waarvan we een (tussen)balans kunnen opmaken.
Graag deel ik mijn kijk op deze situatie, waar mogelijk met onderbouwing en bronvermelding.
Veel alarmerende claims beheersen het debat en worden voor waar gehouden, maar is dat terecht?
Veel voorkomende claims zijn onder andere:
âCorona is ongekend, want dit is een nieuw virus en we hebben er geen vaccin tegenâ
âCorona doodt een ongekend aantal mensenâ
âCorona is veel dodelijker en besmettelijker dan Influenzaâ
âDe aantallen Corona-slachtoffers vallen misschien mee, maar dat is alleen dankzij de lockdown maatregelenâ
âHet gaat niet om het aantal doden, het gaat om het de IC-capaciteitâen luister naar de overheid en de experts. Iedereen die iets anders zegt is fake-news.
In de conclusie zal ik deze claims nog een keer tegen het licht houden en kijken of ze nog steeds overeind blijven. En afsluiten met mijn persoonlijke angst. En die angst is niet voor het virus.
Eerst maar eens de feiten.
Interessante feiten die iedereen zou mogen weten
- Totale sterfte in 28 Europese landen is niet âongekendâ Er is veel discussie of corona dodelijker is dan de seizoensgriep. Als corona inderdaad zoveel dodelijker zou zijn, dan zouden we dit in de totale-sterfte cijfers van Europa moeten terug zien. Echter, als we naar de data kijken, dan zien we dat de huidige sterftecijfers niet ongekend zijn, en dat de totale sterfte in 2016/17 zelfs hoger piekte. De cijfers komen van EuroMOMO, een nonprofit organisatie die deze cijfers al jaren wekelijks verzamelt en publiceert.
- Per land, en zelfs per regio zijn de impact en de ernst van de situatie uiteenlopend. In de 28 (bij de EuroMOMO aangesloten) Europese landen verliepen de griepgolven de afgelopen jaren als golven van heftiger en zeer bescheiden gevolgen per land. Zo lijkt. Landen met een heftiger griepgolf zijn o.a. BelgiĂ«, Frankrijk, ItaliĂ«, Nederland, Spanje, UK (England). Een mild tot zeer mild griepseizoen lijkt het beeld te zijn voor landen als Oostenrijk, Denemarken, Estland, Finland, Duitsland, Griekenland, Hongarije, Ierland, Luxemburg, Malta, Noorwegen, Portugal, Zweden en Schotland. Opvallend is Zweden dat een buitengewoon mild griepseizoen kent, ondanks dat er geen lockdown is ingesteld. Hierover later meer. In Nederland is er sprake van enkele âbrandhaardenâ waar veel patiĂ«nten positief zijn getest op âCoronaâ en waarbij enkele ziekenhuizen capaciteitsproblemen hadden.
- Kijken we naar de symptomen van het Coronavirus dan hebben we het over ârespiratoire klachtenâ zoals plotselinge en soms ernstige longontstekingen. Een beeld dat overigens voor een groot deel overeen komt met Influenza symptomen. Kijkend in Duitsland naar deze SARI (Schwerer Akuter Respiratorischer Infektionen) gevallen, is de griepgolf in Duitsland duidelijk over zân hoogtepunt heen. Volgens de gegevens van het Robert Koch Institute (in de afgelopen periode eerder âalarmistischâ dan âsceptischâ) lijkt de afgelopen griepgolf daarmee een zeer milde te zijn geweest. Met een gemiddeld aantal SARI gevallen onder jonge kinderen (0â4) en een gemiddeld aantal gevallen bij hoge leeftijden (80+). Het aantal SARI gevallen in het griepseizoen 2017/18 was bij alle leeftijdsgroepen boven 35 jaar aanmerkelijk hoger.
- Hoe dodelijk en hoe gevaarlijk is âCoronaâ nu eigenlijk? Steeds meer cijfers komen beschikbaar. Maar veel van die cijfers zijn onvolledig, onbetrouwbaar en vaak in de tijd en over landen en instituten niet vergelijkbaar. De paar gevallen waarin er zo goed mogelijk een âeerlijkâ beeld kon worden vastgesteld geven experts een goed inzicht in de werkelijke besmettelijkheid en dodelijkheid van het nieuwe Coronavirus. Stanford Professor John P.A. Ioannidis publiceerde met zân collegaâs een belangrijk wetenschappelijk onderzoek met als conclusie, dat COVID-19 een virus is dat niet veel gevaarlijker is dan andere vroegere griepvirussen.
- De cijfers die het beeld bepalen zijn nog steeds aan verandering onderhevig. En om meerdere redenen waarschijnlijk nog onnauwkeurig of onjuist. Een belangrijke reden daarvoor is paniek, media-hype en onduidelijkheid. In bijna alle landen is er sprake van vertraging van registraties/administraties en de mogelijkheid van dubbeltelling, of ondertelling. De getallen van het RIVM/CBS zijn op zân minst vrij onbetrouwbaar te noemen.
In het verloop van de âcorona-crisisâ verwijst de media zeer zelden of nooit naar eerdere griepgolven. Elk vergelijk daarmee wordt afgedaan met âCorona is geen gewone griep!â. Zodra het RIVM echter â ik vermoed met terugwerkende kracht â opeens in één week 2.000 sterfgevallen bijtelt, kopt de Volkskrant (bijna triomfantelijk) âDodental door coronavirus nu ruim boven sterftepiek griepgolf winter 2017â2018â, waarbij wordt gesuggereerd dat âhet dodental door Coronaâ (alle doden die we meerdere keren per dag gemeld krijgen) dus âruim meerâ zou zijn dan die in de winter van 2017/18, namelijk zoân 9.400. Los van of de letterlijke bewoordingen in het artikel nu nog net wĂ©l of net nĂet onjuist zijn, is de claim en de suggestie van de Volkskrant glashelder: maar wel pertinent en vrij kwalijk onjuist. En zo draagt de media elke dag bij aan extra angst en extra paniek.
Aan Corona gestorven of met Corona gestorven?
âCorona-dodenâ worden per land anders gedefinieerd, maar vaak als zodanig geteld als de overledene op het moment van overlijden (of daarna) positief op Corona test. Deze handelswijze is onjuist. In de epidemiologie mag je een doodsoorzaak pas als zodanig benoemen als deze ook een significante rol speelde in het overlijden. Onderzoek onder ca 2.000 âCorona-slachtoffersâ in Lombardije (IT) wees bijvoorbeeld uit dat van de slachtoffers ca 25% nog 1 andere medische conditie (die in potentie ook dodelijk is) had, 25% hadden er 2 en 50% hadden er 3 of meer. Daarbij was de gemiddelde leeftijd van deze slachtoffers ca. 79 jaar.
Welk deel van deze slachtoffers is daadwerkelijk dóór Corona en niet door diabetes, hartklachten, chronische longaandoeningen, hoge leeftijd of een van de andere vele griepvirussen gestorven?
De Coronatest heeft mogelijk een zeer hoog foutmarge, wijst recent wetenschappelijk onderzoek uit. De test zou mogelijk 80% false positives kunnen uitwijzen, oftewel, 4 van de 5 âu heeft Corona-uitslagenâ zouden ten onrechte kunnen zijn. De Coronatest die door het DZIF is gemaakt en over de hele wereld wordt verkocht, is dan ook in ongekend korte tijd ontwikkeld en zonder serieuze tests en controles (paniek) direct ingezet. En het blijkt in de praktijk ook, zie bijvoorbeeld deze positief geteste Duitse Corona-patient, die 100% zeker niet de nieuwe Corona-variant bleek te hebben, maar dus positief testte op een oude, reeds lang bij mensen circulerende, Corona variant.
Interessant is dat je zou verwachten dat de exponentiĂ«le groei van Corona-cases die we in real-time op âWorldometersâ kunnen meemaken, door een exponentiĂ«le groei in het percentage positieve tests zou zijn veroorzaakt. Niets is echter minder waar. Het percentage van positieve uitkomsten lijkt zich te stabiliseren rond de 10% van het totaal aantal afgenomen tests. Een percentage dat ongeveer gelijk is aan het percentage waarin Corona-virussen al sinds jaar en dag deel uitmaken van alle griep- of ademsweg virussen. Oftewel: de voornaamste of misschien wel enige reden dat er âexponentieel stijgende aantallenâ Corona-cases (namelijk positieve testuitslagen) zijn is dus omdat er exponentieel stijgende aantallen tests worden afgenomen.
De techniek waarop de Coronatest is gebaseerd, is die van (RT) PCR ofwel âReverse Transcription Polymerase Chain Reactionâ. De uitvinder van- en in 1993 Nobelprijswinnaar voor Chemistry mĂ©t deze techniek, Karry Mullis, heeft zelf al in 1996 expliciet aangegeven dat deze techniek âby itâs very natureâ ongeschikt is voor de kwantitatieve âGold Standardâ bepalingen die ermee worden gedaan. Dit geldt niet alleen voor deze Corona-test, maar voor alle virus-tests die wereldwijd op de PCR techniek zijn gebaseerd en die zouden kunnen uitwijzen of een bepaald virus in een bepaalde mate in het lichaam aangetroffen zijn.
En financieel zijn er helaas incentives. Zo was de hoogte van de steun vanuit de EU, mede afhankelijk van de omvang van de âCorona crisisâ van een land. En is in de VS vanuit Medicare een standaard vergoeding van 13.000 USD voor ziekenhuizen beschikbaar voor een COVID-19 patiĂ«nt terwijl een COVID-19 patiĂ«nt aan de beademing âgoed isâ voor 39.000 USD. Hoe vreselijk ook, dit beĂŻnvloedt natuurlijk de attributie van de ziekte en overlijden.
Experts adviseren om elke, en ook deze griepgolf, gewoon ongestoord zân gang te laten gaan om zo zo snel mogelijk groepsimmuniteit te bereiken.
Er zijn maar weinig slachtoffers, maar dat is dankzij de lockdowns. Is een veel gehoord argument. Maar is dat zo?
Los van de economische en maatschappelijke effecten is het maar zeer de vraag of lockdowns werken. Of dat ze mogelijk zelfs een negatief effect hebben op het aantal ziektegevallen en uiteindelijk de sterfte. Een normaal verloop van elke griepepidemie, elk jaar, is dat deze binnen ca 3â4 weken doorlopen is en dat er dus na 3â4 weken âgroepsimmuniteitâ is bereikt.
Deze groepsimmuniteit is de enige daadwerkelijke bescherming die werkt.
En die we jaar-in, jaar-uit in ongeveer 3â4 opbouwen.
Elk jaar weer golft er een âgriepepidemieâ over de wereld. Dan verspreiden de zich continu vernieuwende varianten van alle virussen (want zo werken ze) vanwege het winterseizoen (mensen zijn meer binnenshuis, andere temperatuur) en leert ons immuunsysteem de nieuwe virussen kennen en zich ertegen verdedigen.
En elk jaar sterven er mensen, vooral mensen met medische condities, een kwetsbare gezondheid. Dat werkt. Altijd. Soms is een griepgolf heftiger. Soms milder.
De argumentatie voor de ongekende en op deze schaal nog nooit eerder voorgekomen lockdowns is gelegen in de âflatten-the-curve strategieâ: uit angst voor een mogelijke overbelasting van de medische/ICU capaciteit.
Experts op dit gebied geven aan dat lockdowns, if anything, vooral een verbreding van de epidemiecurve geven, oftewel een verlenging van de epidemie en dus een verlenging van de periode waarin kwetsbaren in de populatie geĂŻnfecteerd kunnen worden. Tevens is er door het uitstel van de groepsimmuniteit een grotere kans op een 2e of 3e infectiegolf. Deze experts adviseren om elke, en ook deze griepgolf, gewoon ongestoord zân gang te laten gaan en zo zo snel mogelijk groepsimmuniteit te bereiken.
En ouderen en kwetsbaren, zoals je eigenlijk elk seizoen zou moeten doen, liefst zoveel mogelijk beschermen tegen besmetting in deze periode van 3â4 weken.
Lockdown of geen lockdown. Het lijkt geen verschil te maken. Om te kijken of een lockdown verschil maakt zou je willen vergelijken tussen landen die wel en niet voor lockdowns kozen. Maar in alle paniek hebben bijna alle landen âlockdownsâ ingesteld. In enkele landen niet of zijn er goed geregistreerde verschillen. Deze landen zijn dus zeer interessant om naar te kijken.
Eerder noemden we al Zweden, dat geen lockdowns heeft ingesteld. Het verloop van de epidemie/griepgolf in Zweden verloopt in grote lijnen hetzelfde als in vergelijkbare landen zoals Denemarken, Finland en Noorwegen, waar wél lockdowns zijn ingesteld.
Corona-maatregelen zullen gigantische impact op de hele wereld hebben. Maar hoe groot is het âCorona-probleemâ eigenlijk vergeleken met andere gezondheidsproblemen?
Het is inmiddels evident dat de maatregelen die het Corona-gevaar moeten bestrijden, onze internationale samenleving in elk aspect op haar grondvesten zal laten schudden. Economisch, qua volksgezondheid, rechtsstatelijk en qua mogelijke gevolgen voor onze verandering van leefwijze, omgang met elkaar en fundamentele vrijheden die wellicht opeens minder fundamenteel lijken.
De impact zal daarmee gigantisch zijn. Dat zal het Corona-probleem op nationale of wereldschaal ook zeker wel gigantisch zijn. Laten we kijken.
Corona is maar een zeer kleine fractie van sterfte in Nederland
Aan COVID-19 stierven (volgens de getallen tot nu) ca 5.056 mensen. Stel, in dit seizoen zou de sterfte âaan Coronaâ oplopen tot totaal 7.000. Dan nog is het een bijzonder gering aantal in vergelijk met andere doodsoorzaken. Kijk eens naar de volgende cijfers (uit 2017, dus best recent) en vraag je af welke ânoodmaatregelenâ we nemen om deze sterfte tegen te gaan?
ca 9.000 mensen stierven in 2017/18 aan de griep niemand heeft het ook maar opgemerkt
ca 2.000 mensen sterven elk jaar aan zelfmoord
ca 3.000 mensen sterven elk jaar aan diabetes
ca 14.000 mensen sterven elk jaar aan dementie
ca 41.000 mensen sterven elk jaar aan hart en vaatziekten
ca 52.000 mensen sterven elk jaar aan kanker
Aan het COVID-19 griepseizoen stierven tot het moment van schrijven van dit artikel, wereldwijd ca 135.000 mensen. Het griepseizoen is al een belangrijk deel over de wereld van oost naar west gereisd dus zal na Noord en Zuid-Amerika zân einde kennen. Maar stel: âCoronaâ veroorzaakt in 2020 200.000 doden, hoe verhoudt dat zich tot de overige 10â100x ergere doodsoorzaken? Welke ânoodtoestandâ kondigen we daarvoor af? Welke angst hebben we daarvoor?
- tussen 200.000 en 650.000 mensen sterven elk jaar aan de griep
- ca 400.000 mensen worden elk jaar vermoord
- ca 900.000 mensen stierven elk jaar aan AIDS
- ca 1.200.000 mensen sterven elk jaar aan TBC
- ca 6.500.000 mensen sterven elk jaar aan ademhalingsziekten
- ca 9.500.000 mensen sterven elk jaar aan kanker
- ca 18.000.000 sterven elk jaar aan hart- en vaatziekten
Wat voor conclusies kunnen we daaruit trekken?
Tijd voor een voorzichtige fact-check op enkele veel voorkomende claims.
- âCorona is ongekend, want dit is een nieuw virus en we hebben er geen vaccin tegenâ Onjuist. Elke griep, elk jaar en ook deze griep met nieuwe Influenza- en nieuwe Corona-varianten doodt. Zo ook dit jaar.
- Alle virussen muteren contant. Zo werken ze. Dat is niet eng. En niet erg. Dus alle griepvirussen zijn elk griepseizoen ook weer ânieuwâ. Dat geldt voor Coronavirussen, voor Influenzavirussen, voor Rhino-, Entero-, voor alle virussen. En tegen geen enkel nieuw virus bestaat er een vaccin. De griepprik biedt slechts bescherming tegen (meerdere) oude versies van diverse griepvirussen.
- Natuurlijk sterven er ook dit jaar weer mensen aan de griep. En daarbij zitten zeker ook de slachtoffers van deze nieuwe Corona-variant. De symptomen die worden geassocieerd met deze Coronavariant (atypische dubbele longontsteking) lijken mogelijke ernstiger dan de varianten die al jaren rondwaren. Mensen worden ziek. Ernstig ziek. En sterven. Tragisch op elke persoonlijke schaal. Maar de aantallen zijn â als je er objectief naar kijkt â allesbehalve ongewoon of alarmerend.
- âCorona doodt een ongekend aantal mensenâ Onjuist: de totale sterfte in 2019/20 (inclusief Corona-virus) lijkt juist uiterst vergelijkbaar met voorgaande jaren.
We zagen al dat het lastig is om cijfers over âCorona-dodenâ te beoordelen, tellen of vergelijken.
Daarom is het zinvol om te kijken naar de totale sterfte in landen. Als er veel extra mensen overlijden (zoals elk jaar in het winterseizoen) dan is dat terug te zien in de totale sterftecijfers. Als we naar die cijfers kijken is in sommige landen de sterfte hoger dan gemiddeld, in sommige landen zelfs (enigszins) hoger dan de sterfte in het seizoen 2017/18, maar in veel landen lijkt de sterfte ook significant lager dan gemiddeld en zeer veel lager dan in het seizoen 2017/18. In elk geval lijkt het aantal slachtoffers zeker niet âongekendâ groot te zijn.
Als we kijken naar de totale non-issue die de ca 9.000 âgriepdodenâ in Nederland in 2017/18 kennelijk waren, is er geen enkele rationele grond om in de huidige sterfte aanleiding te zien om de meest ingrijpende maatregelen ooit te nemen.
âDe aantallen Corona-slachtoffers vallen misschien mee, maar dat is alleen dankzij de lockdown maatregelenâ Onbewezen, onwaarschijnlijk: Normale griepgolven zijn in 3â4 weken voorbij. Daarna beschermt groepsimmuniteit de gehele populatie, inclusief de kwetsbaren. Lockdowns werken waarschijnlijk niet en mogelijk zelfs contraproductief. Angst voor ontoereikende IC-capaciteit bleek vaak onnodig. De werking van lockdowns vanuit de âflatten the curveâ strategie is alles behalve bewezen. De gegevens uit de weinige landen waarin pas na het bereiken van groepsimmuniteit (China) of zelfs helemaal geen (Zweden) lockdowns zijn genomen geven aanleiding om te concluderen dat landen zonder lockdown geen wezenlijk andere griepcurve doormaken dan andere landen.
Vertraging van de groepsimmuniteit door lockdowns is mogelijk zelfs negatief: veroorzaakt een langere blootstelling van de kwetsbaren aan het virus en opent de mogelijkheid dat de epidemie weer opnieuw de kop opsteekt. Daarnaast zijn de psychosomatische gevolgen van de lockdown voor ouderen en zieken nog niet eens gekwantificeerd, maar de isolatie en het afgesneden zijn van dierbaren zouden ook op het verloop van de ziekte invloed kunnen hebben.
âHet gaat niet om het aantal doden, het gaat om het de IC-capaciteitâ
Stel dat alle mensen die niet op de ICâs terecht zouden kunnen, waardoor in Nederland in theorie nog eens 1.000 slachtoffers zouden vallen. Die optellend bij de âCorona-dodenâ die reeds zijn geteld kom je tot de ordegrootte van het risico of belang. Deze ordegrootte is daarmee nog steeds buitengewoon vergelijkbaar met andere jaren.
IC-beademing verslechterde mogelijk conditie van IC-patiĂ«nten. Interessant om kennis te nemen van zeer recent onderzoek dat constateert dat veel van de overledenen op de ICâs (wellicht ook in ItaliĂ« en NYC) mogelijk juist extra complicaties ontwikkelden als gevolg van de â goed bedoelde â behandeling inclusief beademing en medicatie. Naast de extra sterfte door behandeling ipv door de onderliggende conditie, veroorzaakte dit mogelijk ook het âCorona-typischeâ de lange tijd dat patiĂ«nten op de IC-moesten blijven en maar niet beter werden, waardoor de ICâs veel langer dan normaal bezet bleven.
Daarbij, overbelaste ICâs zijn alles behalve uniek. Sterker nog, in veel landen is het elk jaar raak.
Het gebeurde in bijna alle VS staten, zoals gerapporteerd door TIME (Januari 2018), in het griepseizoen van 2017/18. Meerdere staten riepen toen ook een ânoodtoestandâ uit en zetten in alle haast triage tenten op om grieppatiĂ«nten te behandelen.
De lockdowns hebben waarschijnlijk ongekende socio-economische gevolgen en daarmee ook voor de volksgezondheid, verlies van levensjaren en van kwaliteit van leven (poverty kills) in de komende jaren.
De gevolgen van de lockdowns lijken ongelofelijk veel groter te zijn dan de problemen die ze proberen te voorkomen. Tientallen miljoenen mensen zullen werkloos worden. Tientallen miljoenen (vooral kleinere) bedrijven zullen failliet gaan. De (ontwikkeling van) kwaliteit van leven van onze bevolkingen zal de komende jaren terugvallen, levensverwachting beĂŻnvloed, levensjaren verloren. Poverty kills.
Paniek is een slechte raadgever. Evenals een populatie van âeensgezindeâ experts die onze overheden adviseert. Angst is de sterkste motivator. En paniek de slechtste raadgever. De media zoeken, vergroten en creĂ«ren deze angst en paniek en versterken de eenvormigheid van de beeld- en meningsvorming omtrent elke âcrisisâ.
Inmiddels is een samenleving ontstaan met een wetenschappelijke, politiek en media-context waarin slechts 1 visie toegestaan is, slechts 1 visie wordt omarmd en slechts 1 visie in oneindigheid in de hoofden van het publiek wordt geprent., waarin de objectieve waarheid niet meer geldt. Maar paniek, angst en opportunisme leidend is voor de keuzes die worden gemaakt.
En de media? Die blazen de angst maximaal aan. Onophoudelijk. Ongenuanceerd. OngeĂŻnteresseerd. En vaak ongefundeerd. En schijnbaar ongestoord door enig verantwoordelijkheidsgevoel over haar rol en de impact van haar handelen. DĂĄt zou ons zorgen moeten baren.
Op welke basis mogen overheden en âbig techâ bedrijven voor ons bepalen wat âwaarâ is en wat niet? Welke inhoudelijke expertise hebben overheden en big-tech bedrijven om die inschatting te maken?
Mensen mogen niet meer reizen, niet meer naar buiten, niet meer werken. In sommige landen is het leger gemobiliseerd om de openbare ruimte âte bewakenâ. Overheden slaan de handen ineen met âbig techâ bedrijven om voor ons te bepalen wat waar is wat niet, welke expert op YouTube mag blijven, welke wordt getoond, welke niet. Welk Twitteraccount ânep nieuwsâ verkondigt en welke âhet juiste nieuwsâ. Overheden laten âpatiĂ«nt-privacy even schietenâ vanwege de Grote Overweldigende Strijd tegen âhet killer-virusâ. Op welke basis mogen overheden en bedrijven voor ons bepalen wat âwaarâ is en wat niet? Welke inhoudelijke expertise hebben overheden en big-tech bedrijven om die inschatting te maken? Wie geeft ze dat recht?
En dus worden burgers bang voor elkaar. Zien ze elkaar als potentieel risico in plaats van als mogelijke danspartner. Worden mensen bang voor de gewone dingen. Boos op de ander als hij of zij het in zijn hoofd haalt om met haar boodschappenwagentje te dicht langs te lopen, om te gaan fietsen, wandelen of â God betert â zomaar naar het strand te gaan.
Een wereld waarin we binnen no-time bang kunnen worden gemaakt voor elkaar â op basis van een fantoom â is niet een wereld waar we naartoe zouden moeten willen. Een wereld waarin maar één mening is toegestaan en alle andere meningen worden onderdrukt doet denken aan hele donkere hoofdstukken uit onze gemeenschappelijke geschiedenis. En is een wereld die niet meer vooruit beweegt, maar achteruit.
Een wereld die uit angst voor haar eigen woorden, haar eigen paniek en haar eigen blinde focus op tellertjes en âBrekend nieuwsâ niet meer kan zien wat kwaal en wat het middel is. En zo de eigen economie en daarmee de grondslag voor het welzijn van haar eigen burgers zwaar beschadigt. Een wereld die mensen laat wennen aan een onmenselijk leven, waarin âsocial distancingâ de nieuwe norm zou zijn, waarin ouderen alleen sterven, waarin kankerpatiĂ«nten niet worden geholpen omdat lege IC-afdelingen wachten op rampspoed en waarin kinderen niet meer met elkaar mogen spelen en families elkaar maar niet meer moeten opzoeken.
Dat is de wereld die we met elkaar aan het maken zijn.
Helaas zonder enige reden.
Stefan Noordhoek, Bussum
vader van Stijn en Jip, vriend van Jasmin
broer, zoon, neef, collega, klant, opdrachtgever, vriend en buur